Document Text Contents
Page 103
Büyük Küçük ve insan Zihni
s ı ndak i fark uygun bir büyük lükte P lanck uzun luğu mertebesi
ne eriştiğ i zaman . Geometri ler b i rbi rlerinden bu miktarda b i r
fark l ı laşmaya uğrad ı k lar ı takti rde, ne yapman ız gerektiğ i konu
sunda endişe duymal ı s ı n ız . Çünkü bu koşu l la r a lt ı nda kura l lar
da b i r değ iş ik l i k meydana gelebi l i r . Yeri gelm işken burada yal
n ızca uzaylarla değ i l , uzay-zaman larla i l g i lendiğ im izi tekra r
vurgu lama l ıy ım . "Planck ölçeğ inde b i r uzay-zaman ayrı şması"
söz konusu olduğunda , küçük b i r uzaysal ayrı şma daha uzun
b ir zamana , büyük bir uzaysa l ayrı şma ise daha k ı sa b i r za
mana denk ge lmektedir , i htiyacı m ız o lan şey , ik i uzay- zama
n ı n ne zaman öneml i bir fark l ı laşmaya uğrayacak lar ı n ı tahmin
etmemizi sağlayacak b ir kriterd i r . Böyle l ik le bu kriter , Doğa'n ı n
b u i k is i a ras ı ndak i tercih in i ortaya koyan bir zaman ölçeğini
meydana ç ı karacakt ı r . K ısacası , Doğa'n ı n bun lardan b i ri n i ve
ya ötekin i terc ih ederken henüz kavrayamad ığ ım ız bel l i b irta
k ım kura l lara uyduğu görüşü hak imdir .
I
Soa c1e1ec:e fftibel'
I
Şekil 2. 1 9. 10·33 cm 'ye karşılık gelen Planck ölçeğinin kuantum halinin in
dirgenmesi ile ilgisi nedir? Kaba bir tahmin: Üst üste binme durumundaki
iki halin arasmda ortaya çıkan iki uzay-zamanm aynşmasmdan 1 0-33
mertebesine çıkmasma yetecek miktarda bir kütlenin yer değiştirmesidir.
1 03
Büyük Küçük ve insan Zihni
s ı ndak i fark uygun bir büyük lükte P lanck uzun luğu mertebesi
ne eriştiğ i zaman . Geometri ler b i rbi rlerinden bu miktarda b i r
fark l ı laşmaya uğrad ı k lar ı takti rde, ne yapman ız gerektiğ i konu
sunda endişe duymal ı s ı n ız . Çünkü bu koşu l la r a lt ı nda kura l lar
da b i r değ iş ik l i k meydana gelebi l i r . Yeri gelm işken burada yal
n ızca uzaylarla değ i l , uzay-zaman larla i l g i lendiğ im izi tekra r
vurgu lama l ıy ım . "Planck ölçeğ inde b i r uzay-zaman ayrı şması"
söz konusu olduğunda , küçük b i r uzaysal ayrı şma daha uzun
b ir zamana , büyük bir uzaysa l ayrı şma ise daha k ı sa b i r za
mana denk ge lmektedir , i htiyacı m ız o lan şey , ik i uzay- zama
n ı n ne zaman öneml i bir fark l ı laşmaya uğrayacak lar ı n ı tahmin
etmemizi sağlayacak b ir kriterd i r . Böyle l ik le bu kriter , Doğa'n ı n
b u i k is i a ras ı ndak i tercih in i ortaya koyan bir zaman ölçeğini
meydana ç ı karacakt ı r . K ısacası , Doğa'n ı n bun lardan b i ri n i ve
ya ötekin i terc ih ederken henüz kavrayamad ığ ım ız bel l i b irta
k ım kura l lara uyduğu görüşü hak imdir .
I
Soa c1e1ec:e fftibel'
I
Şekil 2. 1 9. 10·33 cm 'ye karşılık gelen Planck ölçeğinin kuantum halinin in
dirgenmesi ile ilgisi nedir? Kaba bir tahmin: Üst üste binme durumundaki
iki halin arasmda ortaya çıkan iki uzay-zamanm aynşmasmdan 1 0-33
mertebesine çıkmasma yetecek miktarda bir kütlenin yer değiştirmesidir.
1 03
